Dowiedz się więcej o tym, jak nadużywanie alkoholu może prowadzić do zapalenia trzustki, jakie objawy mogą wystąpić i jak leczy się zapalenie trzustki wywołane alkoholem.
Trzustka i zapalenie trzustki
Trzustka to narząd/gruczoł, który znajduje się obok jelita cienkiego i za żołądkiem. Pełni dwie główne funkcje:
- Wytwarzanie i uwalnianie enzymów trawiennych w jelicie cienkim, aby pomóc w procesie trawienia.
- Uwalnianie glukagonu i insuliny do krwioobiegu, aby pomóc organizmowi właściwie wykorzystać energię.
Zapalenie trzustki występuje, gdy staje się ona opuchnięta. Uszkodzenie w wyniku zapalenia trzustki lub innego problemu występuje, gdy enzymy trawienne normalnie uwalniane przez trzustkę są aktywowane, zanim zostaną uwolnione do jelita cienkiego. Istnieją dwie formy zapalenia trzustki.
- Ostre zapalenie trzustki, które trwa bardzo krótko, a następnie ustępuje. Jego nasilenie może wahać się od zagrażającego życiu do łagodnego. Większość przypadków ostrego zapalenia trzustki kończy się całkowitym wyzdrowieniem, ale w ciężkich przypadkach może dojść do uszkodzenia tkanek, infekcji, a nawet powstania torbieli.
- Przewlekłe zapalenie trzustki jest długotrwałe i trwa po ostrym zapaleniu. Istnieje wiele potencjalnych przyczyn przewlekłego zapalenia trzustki, w tym przewlekłe spożywanie alkoholu.
Objawy zapalenia trzustki
Objawy ostrego zapalenia trzustki mogą obejmować obrzęk lub bolesność brzucha, ból brzucha promieniujący do pleców (często nasilający się po spożyciu tłustych potraw), nudności, wymioty, przyspieszenie akcji serca i gorączkę. Objawy przewlekłego zapalenia trzustki obejmują powyższe objawy, a także utratę wagi, biegunkę, a nawet cukrzycę.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Do głównych przyczyn zapalenia trzustki należą:
- Kamienie żółciowe.
- Reakcje na leki.
- Infekcje lub choroby autoimmunologiczne.
- Powikłania po operacji.
- Kwestie dziedziczne.
- Problemy metaboliczne.
- Intensywne używanie alkoholu.
Przewlekłe zapalenie trzustki w wyniku długotrwałego nadużywania alkoholu rozpoznaje się w prawie 70% przypadków, podczas gdy około 20% przypadków przewlekłego zapalenia trzustki nie ma dostrzegalnej przyczyny i może wynikać z wielu interakcji.
Czynniki ryzyka przewlekłego zapalenia trzustki mogą obejmować:
- Czynniki dziedziczne.
- Rozwój kamieni żółciowych.
- Infekcja lub powikłanie operacji.
- Intensywne nadużywanie alkoholu.
- Inne stany, takie jak toczeń lub wysoki poziom trójglicerydów, mogą zwiększać ryzyko przewlekłego zapalenia trzustki.
Badania wskazują, że mężczyźni w wieku od 30 do 40 lat stanowią największą grupę demograficzną, u której zdiagnozowano to zaburzenie. Chociaż ważne jest, aby pamiętać, że każdy może rozwinąć przewlekłe zapalenie trzustki, zwłaszcza jeśli nadużywa alkoholu.
Czy alkohol powoduje zapalenie trzustki?
Chociaż nie do końca wiadomo, w jaki sposób alkohol powoduje stan zapalny trzustki, badania wykazały wyraźny związek między spożywaniem alkoholu a ostrym zapaleniem trzustki. Ostre zapalenie trzustki spowodowane piciem zbyt dużej ilości alkoholu stanowi 17%-25% przypadków na świecie i jest drugą najczęstszą przyczyną po kamicy żółciowej. Zwykle objawia się to tym, że osoby piją konsekwentnie przez okres pięciu lat, około 4-5 drinków dziennie.
Przewlekłe zapalenie trzustki jest często wynikiem przewlekłego spożywania alkoholu, co stanowi około 40% do 70% wszystkich przypadków. Osoby już zmagające się z ostrym zapaleniem trzustki, które są jednocześnie przewlekle nadużywającymi alkoholu, mogą doświadczać nawracających ataków prowadzących do przewlekłego zapalenia trzustki.
W leczeniu zapalenia trzustki wywołanego alkoholem zachęca się pacjentów do zaprzestania picia alkoholu podczas postępowania zgodnie z protokołem leczenia innych przyczyn zapalenia trzustki. Ponadto, profesjonalne leczenie zaburzeń związanych z używaniem alkoholu może być zalecane w celu zmniejszenia spożycia alkoholu, zminimalizowania liczby przyjęć do szpitala z powodu nawracających napadów oraz zapobiegania rozwojowi przewlekłego zapalenia trzustki.
Jak leczyć zapalenie trzustki
Ostre zapalenie trzustki można leczyć lekami (zwłaszcza przeciwbólowymi) i płynami. W niektórych przypadkach (np. przewlekła kamica żółciowa) może być konieczne chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego. Po usunięciu chorego pęcherzyka żółciowego zapalenie trzustki zwykle ustępuje. W niektórych przypadkach ciężkiego zapalenia trzustki może być wymagana operacja usunięcia uszkodzonej tkanki z trzustki.
Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki może obejmować leki przeciwbólowe, terapię żywieniową oraz podawanie insuliny lub innych enzymów. W niektórych przypadkach przydatna może być dieta niskotłuszczowa, a nawet konieczna operacja.
Osobom, które piją alkohol w dużych ilościach, zaleca się zaprzestanie picia, a czasami może to pomóc w leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki. Zapobieganie jest najlepszym lekarstwem na przewlekłe zapalenie trzustki dla większości osób.
Niektóre z powikłań związanych z rozpoznaniem przewlekłego zapalenia trzustki obejmują:
- Torbiele rzekome, które są włóknistymi i wypełnionymi płynem substancjami, które wyglądają jak cysty i powodują znaczny ból i wymioty;
- Niedrożność dróg żółciowych, która może powodować żółtaczkę (żółć w krwioobiegu);
- Niedrożności w przewodzie pokarmowym, które mogą być bardzo bolesne i powodować znaczne nudności i wymioty;
- Płyn wokół trzustki (wodobrzusze trzustki), który może być również wynikiem torbieli rzekomych;
- Zwiększony potencjał rozwoju raka trzustki (gruczolakorak trzustki).
Leczenie zapalenia trzustki i uzależnienia od alkoholu
Osoby, u których rozwinęło się przewlekłe zapalenie trzustki w wyniku długotrwałego nadużywania alkoholu, najprawdopodobniej mają umiarkowane lub ciężkie zaburzenie związane z używaniem alkoholu. Osoby te zazwyczaj nie mogą przestać pić alkoholu bez jakiejś formy profesjonalnej interwencji lub bardzo silnego uczestnictwa w grupach wsparcia rówieśników, takich jak Anonimowi Alkoholicy (AA). Bardzo często lekarze prowadzący zalecają, aby osoba z przewlekłym zapaleniem trzustki zaangażowała się w formalny program leczenia zaburzeń związanych z używaniem alkoholu, który obejmuje element detoksykacji medycznej (program leczenia abstynencyjnego wspomaganego przez lekarza), udział w intensywnej terapii zaburzeń związanych z używaniem alkoholu (terapia grupowa, terapia indywidualna lub jedno i drugie), uczestnictwo w grupach takich jak AA oraz okresowe lub wyrywkowe badania przesiewowe w celu zapewnienia trwałej abstynencji od alkoholu. Detoksykację, a następnie terapię warto wspomóc wszywką alkoholową, która pomaga w zachowaniu abstynencji przez około 8-10 miesięcy. Wszywkę wszywa się pod skórę, a substancja czynna dostaje się do krwiobiegu. Już po jednym łyku alkoholu występuje ostra reakcja i efekty uboczne.